hıdırellezi kaçırmayın...5-6 mayıs gecesi...

Hıdrellezden bir gün önce oruç tutulur. Bu uygulama kendine sıkıntı, çile çektirme ve canlılığa geçici bir dönem ara vermedir. Bu yolla yaşamın sona erişiyle bir başka deyişle kışın sona ermesiyle, gelecek dönem yani bahar için güven sağlanmaktadır.

Hıdrellez öncesi yapılan uygulamalar karşılama niteliğinde olanlardır. Ev temizliği boya-badananın yapılması, ev çevresinin düzeltilmesi günler öncesinden başlamaktadır. Yeni giysilerin ayarlanması da bir diğer hazırlıktır.

Hıdrellez günü, yapılan bütün yemeklerin şifalı olduğuna inanılır ve herkesin bu yemeklerden yemesine özen gösterilir. Ne kadar çok yiyecek hazırlanırsa o senenin bereket ve bolluk içinde geçeceğine olan inanç nedeniyle fazla miktarda yiyecek hazırlanır. “Ağız tadı bozulmasın” dileğiyle tatlı, “bütün yıl boyunca sevenlerin sarılması” dileğiyle sarma, “ambarların dolması” dileği ile de dolma yapılır. Bunlar Hıdrellezin başlıca yiyecekleridir. ”S” harfiyle başlayan yiyeceklerin bolluk ve bereket getireceğine inanılır. Ayrıca Hızır’ın “S” harfiyle başlayan yiyecekleri çok sevdiğine de inanılmaktadır. Hızır’ın kendilerine de uğramasını sağlamak amacıyla Hıdrellez sofrasından süt, soğan, sarımsak, salep, sarma, simit, sütlaç olmak üzere yedi çeşit yiyecek eksik edilmez. Yeşil sebzelerden de kırk çeşit toplanıp yendiğinde şifa getireceğine inanılır. Yeşil sebze ve bitkilerin yenilmesi tabiatın yeniden canlanmasıyla paralellik göstermektedir.

Hızır ile Ilyas’ın birleştiği saatlerin insanlara bolluk, bereket, şans getirdiğine inanılır. Hızır’ın yeşillik ve temiz yerlere geldiğine inanıldığından Hıdrellez günü toplantıları daima ağaçlık, yeşillik ve su bulunan yerlerde yapılır. Türbe olan yerler de kutlama yerleri arasındadır. Hızır’ın buralarda dolaştığına inanılır.
5 Mayısı 6 Mayısa bağlayan gece Hızır’ın iyilik, mutluluk dağıtacağı, sorunları olanlara yardım edeceği inancı birtakım uygulamaları da beraberinde getirir. Bazı sorunların çözümü için yardım istemek, dileklerde bulunmak en yaygın davranışlardır. Yine bu gecede geleceğe yönelik bilgiler elde edilebileceğine inanılmaktadır. Hıdrellez geleneklerinin temelini oluşturan şifa - sağlık, mal-mülk ve servet, bereket-bolluk, kısmet ve şans talebine yönelik uygulamalardan birkaç örnek verelim:
Bereket - Bolluk Talebine Yönelik Uygulamalar :

- Evdeki yiyecek çuvallarının ağzı açılır. - Evlere yeşil dallar asılır. - Sabah erkenden bitkilerin üzerindeki çiğlerden toplanarak sütün içerisine bir iki kaşık konur. Mayasız sütün yoğurda dönüşmesi“Hızır’ın gelmesi”, “elini değdirmesi” şeklinde yorumlanmaktadır. Yoğurt tutmuş ise o gün uğurlu sayılır.
- Toplanan çiğlerin bir kısmıyla da mayasız hamur yoğrulur. Ertesi sabah hamur mayalanmışsa Hızır’ın gelişinin kanıtı olarak kabul edilir.
- Yiyecek kaplarının ağzı açık bırakılır.
-Cüzdan ve çantaların ağzı açık bırakılır.
-Dolap kapakları ve çekmeceler açık bırakılır.

- Un tahtasına un elenir, ertesi sabah unun üzerinde iz varsa Hızır’ın üzerinden geçtiğine, evden bolluk, bereketin eksik olmayacağına inanılır.

Şifa - Sağlık Talebine Yönelik Uygulamalar:

- Çocuk sahibi olmak isteyenler gül dalına bez beşik yapıp içine oyuncak bebek bırakırlar.

- 5 Mayıs gecesinin en yaygın uygulamalarından birisi de ateşin üzerinden atlamadır. Ateşten atlama yaz mevsimine çıkılmasını kolaylaştırdığı gibi insanların günahlarından arınarak hafiflik kazanmasını sağlamaktadır. Bu uygulama arınmadır. Canlılığı, tehlikeye düşürecek kötülüklerden temizleyip kurtarmak.

Kısmet - Şans Talebine Yönelik Uygulamalar :

- 5 Mayıs gecesi dileği olanlar için taze soğanın iki yaprağı uçlarından eşit olarak kesilir. Uçlardan birisine iplik bağlanıp dilek tutulur. Ertesi gün iplik bağlanan yaprak uzamışsa tutulan dileğin gerçekleşeceğine inanılır.
- “Niyet Çömleği” hazırlanır. 5 Mayıs günü bir çömleğin içine bekar kızlardan toplanan yüzük, kolye, boncuklar vb. konur. Çömleğin içerisi su ile doldurulur. Çömleğin ağzına yeşillik konur, üzeri kırmızı yemeni ile örtülüp, bir kilit ile kilitlenir ve bir gül ağacının dibine saklanır. Ertesi sabah kızlar toplanırlar. Çömleğin başına genç bir kız oturtulur. Kısmetinin açılması dileği ile kilit kızın başında açıldiktan sonra sıra ile maniler söylenerek çömlekten eşyalar çıkarılır.
Ceviz içi mülayim Şaştım kime varayım Şu karşıki konağa Ben de gelin olayım Ince idim üzüldüm Al ipeğe dizildim Ister al ister alma Ben alnına yazıldım Yapılan bu törenin kızların kısmetlerini açmada etkili olduğu düşüncesi, bitki ruhunun, yaşam üzerinde de hızlandırıcı ve bereketlendirici bir etkiye sahip olduğu inancıyla açıklanabilir.

Mal - Mülk Talebine Yönelik Uygulamalar :

- Ev şahibi olmak işteyenler gül dalının altına ev maketi yaparlar. - Para şahibi olmak işteyenler gül dalına para bağlarlar. Hıdrellez günü halk tarafından Hıdrellez gününe özgü bazı davranış kalıpları ve uygulamalar da bulunmaktadır, - Hıdrellez sabahı gün doğmadan kalkılması gerekir. Geç kalkanların kısmetlerinin o sene boyunca kapalı olacağına inanılır. Sokak kapılarına paslı teneke asılarak geç kalkanlar kınanır.
- Su kenarlarında genç erkekler, kızların kısmetlerini açmak için söğüt dalı ile sırtlarına vurur. - Gün doğmadan yazılan dilekler nehire veya suya atılırsa dileklerin kabul edileceğine inanılır. - Bugün iş yapılmaz.

- Sabah erkenden çimenlerin üzerinden yuvarlanılır, böylece sağlıklı olunacağına inanılır.

- Bugün salıncakta sallanılırsa hastalıklardan arınıldığına, günahların döküldüğüne inanılır. Insan-doğa mücadelesi sürecinde avcı-toplayıcı topluluklardan günümüz sanayi toplumuna değin, bilginin-tekniğin yetersiz kaldığı her aşamada başvuru kaynakları hep aynı olmuştur.

Biçimsel özgünlükler; çağına, toplumuna, çevresine göre farklılıklar gösterirken, içerik aslında hep aynı kalmıstır. Olağanüstü bir varlığın veya varlıkların kurtarıcı olması ve çare olması dileği insanlık tarihiyle yaşıt olgulardan belki de en önemlisidir. Halk arasında Hızır aynı zamanda Veli’dir. Insanlığın toplumsallaşma sürecinde dinin bir siyasal kültür olduğu ve doğa-insan, insan-insan iliskilerinin de bu süreçten ayrı tutulamayacağı gözardı edilemeyecek olgulardır. Dinlerin bir başka referans kaynağı olarak gösterilen mitsel anlatımlar ise Hıdrellez gibi kompleks törenlerde belirginleşmektedir. Yeniden yaratılış, kutsal kişilikleriyle koruyucu toplum kahramanları hep var olagelmiştir. Hızır ve Ilyas ise peygamberliklerinin gereği olarak toplumu koruyucu, kollayıcı güçlerini günümüz Anadolu kırsalında sürdürmektedirler.